معماری در شهر اصفهان : از تاریخ تا دنیای مدرن معماری در شهر زیبای خدا
اهمیت شهر اصفهان در تاریخ و فرهنگ این سرزمین بر کسی پوشیده نیست. در زمینه معماری و طراحی ساختمان نیز اصفهان سهم عظیمی در شکل دادن به سبک‌های گوناگون معماری ایرانی داشته است. بسیاری از آثاری که امروزه در دنیا به نام معماری اسلامی شناخته می‌شوند در اصفهان قرار دارند. سبک معماری این شهر، سهم عظیمی در چیزی که امروزه از آن به عنوان معماری اسلامی و ایرانی نام برده می‌شود داشته است.
تاریخچه سبک اصفهان
در اواخر دوره تیموری هرج و مرج تمام ایران را فرا گرفته بود و اقوام مختلف در نقاط مختلف ایران دست به شورش و حملات می‌زدند. یکی از آن‌ها ترکمنان قراقویونلو در غرب و شمال‌غرب ایران بودند. آن‌ها در سال ۸۰۹ یکی از نوادگان تیمور به نام میرزا ابوبکر را از تبریز بیرون راندند. در گیر و دار این کشمکش‌ها فردی به نام اسماعیل از خاندان صفوی و از نوادگان شیخ صفی‌الدین اردبیلی عارف بزرگ قرن هفتم و هشتم بعد از درگیری با آق قویونلوها و پیروزی بر آن‌ها در سال ۹۰۸ هجری در تبریز به تخت نشست.
پس از آن بسیاری از شهرهای عراق، مشرق، آسیای صغیر، لرستان، خوزستان و خراسان بزرگ را گشود، تا اینکه در سال ۹۳۰ هجری درگذشت. بعد از شاه اسماعیل، بزرگ‌ترین فرزند وی طهماسب جای او را گرفت و مدت پنجاه و چهار سال حکومت کرد. بعد از او یکی از پسرانش به نام اسماعیل به شاهی برگزیده شد و پایتخت خود را شهر قزوین قرار داد.
بعد از شاه اسماعیل دوم، برادرش محمد خدابنده و بعد از او عباس میرزا در سال ۹۹۵ به تخت نشستند. او که بعدها به شاه عباس معروف شد در ابتدا و در دوران کودکی خود حاکم هرات بود. او با روش‌های مختلف توانست دشمنان خود را سرکوب کند. در دوره او روابطی با کشورهای غربی ایجاد گردید و حتی در مورد مسائل نظامی با انگلیسی‌ها روابطی برقرار کرد. بعد از سرکوب اغتشاشات داخلی، با ازبکان جنگید و آن‌ها را نیز شکست داد. از طرف دیگر قوای عثمانی که در شمال‌غرب ایران حکومت می‌کردند از وی شکست خوردند. سپس کربلا، نجف و آذربایجان را بار دیگر فتح کرد. شاه عباس در سال ۱۰۰۶ پایتخت را از قزوین به اصفهان منتقل کرد و در این دوره است که شهر اصفهان به نهایت آبادی خود می‌رسد. اصفهان در این دوره تا پایان دوران حکومت سلطان حسین شهری آباد بود تا این که توسط حمله محمود افغان نابود شد.
معماری در شهر اصفهان
این سبک از اواسط قرن نهم ، پس از انتقال پایتخت به شهر اصفهان ، به روی کار آمد. شاه عباس صفوی برای اینکه مرکز جدیدی برای قدرت خود ایجاد کند تصمیم گرفت پایتخت ایران را از قزوین به اصفهان منتقل کند. برای متمرکز کردن قدرت سیاسی و نظامی ، او لازم دانست تا شهر اصفهان را بازسازی کند و به نوعی چهره رسمی تر و پایتخت تری به آن ببخشد. بعنوان یک مرکز قدرت ، شهر اصفهان در آن دوره هنوز شهرسازی نشده بود بنابراین شاه عباس به سادگی می توانست آن را به آن پایتختی که در ذهن داشت تبدیل کند. جایی که بتواند سه قدرت اصلی حکومت خود را یک جا جمع کند که این اتفاق در میدان نقش جهان افتاد:
- قدرت مذهبی که در مسجد شاه و مسجد شیخ لطف الله به تصویر کشیده شد.
- قدرت بازرگانی که بازار بزرگ اصفهان نشانگر آن است.
- و قدرت پادشاهی که می توان آن را در کاخ عالی قاپو که در کنار دو قدرت دیگر در میدان نقش جهان اصفهان قرار گرفته دید.
سبک معماری که به معماری اصفهان مشهور شد پس از دوره صفوی یعنی در دوره زندیه ، افشار و اوایل قاجار نیز همچنان باقی ماند. اما با روی کار آمدن سلسله قاجاریه در قرن دوازدهم و دنبال کردن معماری مدرن تر که اغلب به تقلید از معماری غرب بوجود آمده بود، کم کم معماری اصفهان یا معماری صفوی از دور خارج شد. هرچند امروزه همچنان در اغلب مواقع معماری ایرانی را با این سازه ها و سبک می شناسند.
ویژگی های سبک معماری اصفهانی
- استفاده از قوس ، گنبد و طاق
- استفاده از خطوط شکسته
- کاشی کاری های رنگارنگ
- پلان های مستطیلی و ساده
- تزیینات گچبری و آرایه های آجری
- نقاشی های دیواری
- گنبد های دوپوسته
- نورپردازی با رعایت سنت درون گرایی در بناهای ایرانی
میدان نقش جهان
میدان نقش جهان یا میدان امام اصفهان، یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری و میدان مرکزی شهراصفهان است. در این میدان بسیاری دیگر از بناهای تاریخی و باستانی نیز قرار گرفته است.
میدان نقش جهان اصفهان، ثبت سازمان یونسکو شده است به همین دلیل شهرت و شکوه بین المللی دارد همچنین میدان نقش جهان گنجینه شهر اصفهان است که سالانه میزبان تعداد زیادی گردشگر است که از سراسر جهان به ایران سفر می کنند.
نقش جهان یکی از زیباترین جاهای دیدنی استان اصفهان است اگر به این شهر سفر کردید، می توانید مدت زمان زیادی را در این میدان بگذرانید.
این میدان در شمال شهر اصفهان واقع شده است. سالانه گردشگران بسیار زیادی از این میدان دیدن می کنند. پیش از سال ۱۳۵۷، به این منطقه میدان شاه نیز گفته می شد. نقش جهان در طول تاریخ با نام های میدان اصلی، میدان بزرگ، میدان قصر، میدان سلطنتی و میدان نو نیز شناخته می شد.
این میدان در ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ثبت شد و در سال ۱۳۵۸ نیز در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
پیش از دوره صفویه، در این میدان یک باغ زیبا به نام نقش جهان وجود داشت. نقش جهان نام شهری در کشور آذربایجان بود که امروزه به نخجوان تغییر پیدا کرده است.
این میدان طولی بیشتر از ۵۶۰ متر و عرضی برابر با ۱۶۰ متر دارد. محیط این میدان با ۲۰۰ حجره دو طبقه پوشانده شده است. بناهای تاریخی زیبایی هم در دل نقش جهان قرار گرفته است. در گذشته برای حفاظت از میدان و دیگر آثار تاریخی طاق هایی در اطراف آن ساخته شد که این طاق ها به حجره های امروزی تبدیل شده اند.
میدان نقش جهان وسعت زیادی دارد به همین دلیل با مراجعه به آن می توانید وقت بسیار زیادی را در آن بگذرانید.
گشت و گذار در میدان نقش جهان اصفهان لذت بخش است زیرا هر قسمت آن به منزله یک بنای تاریخی است. در هر ساعت از شبانه روز چشم انداز این میدان زیبایی خاص خودش را دارد.
آثار تاریخی به جای مانده در این میدان هنوز زیبایی های خود را حفظ کرده اند.
حجره هایی که در اطراف میدان قرار گرفته اند علاوه براین که یک مرکز خرید مهم در اصفهان هستند، جلوه زیبایی نیز دارند به دلیل قدمت بناها، جزو آثار تاریخی به شمار می روند. می توانید از این حجره ها سوغات اصفهان که شامل خوراکی های متنوع، صنایع دستی، ظروف مسی، فرش و … می شود خریداری کنید.
برای خرید سوغات می توانید به بازار بزرگ اصفهان نیز مراجعه کنید که در مجاورت این میدان قرار گرفته است.
در حال حاضر در طبقه بالای میدان نقش جهان اصفهان، موزه بزرگ اسلامی در حال ساخت است. این موزه از ارزش فرهنگی و هنری بالایی برخوردار است. این موزه در حال تکمیل است. با تکمیل این بخش از میدان، نقش جهان به بزرگ ترین مرکز آشنایی با فرهنگ اسلامی و ایرانی تبدیل خواهد شد.
رشته معماری در اصفهان
رشته معماری دارای دو جنبه هنری و فنی است که درسهای طراحي، زيبايي شناسي و نحوه زيبا کردن حجم‌ها ، نماها و پلان‌ها به هنر بر مي‌گردد و دروسي مثل سازه‌هاي بتني و فلزي، مقاومت مصالح، ايستايي، تاسيسات مکانيکي و الکتريكي به جنبه فني اين رشته مربوط مي‌شود.در این رشته دروس هنری اهمیت بیشتری داشته و دروس علمي و فني در راستاي دروس هنري است. براي مثال يک معمار در طراحي خانه بايد فضاي آرامش‌بخشي را ايجاد کند تا باعث اضطراب ، خستگي و دلتنگي نگردد. کاري که بيش از رعايت اصول فيزيکي مثل نور و صوت، نياز به آشنايي با اصول زيبايي‌شناسي دارد.
تعداد کل واحدهای درسی دوره ۱۴۵ واحد است و فارغ‌التحصیلان این دوره قادر به ایفاي نقش در زمينه‌هاي زير خواهند بود:
- طراحی (تک بنا یا مجموعه زیستی کوچک) ، از طرحهای اوليه تا مراحل اجرايي کار و طراحي اجزاء و عناصر تشکيل دهنده بنا كه اين زمينه وظيفه محوري كار معمار را تشكيل مي‌دهد.
- همکاری با گروه مهندسان مشاوره معماری در جهت توسعه طرحها و تهیه نقشه‌های معماری مراحل يک و دو.
- نظارت بر صحت انجام کار در عملیات اجرایی ساختمانی.
- مشارکت در مدیریت اجرایی پروژه‌های معماري.
- عضویت در کادر فنی شهرداریها و سازمانهای مشابه.
- تدریس در دوره‌های کاردانی و همینطور دبیرستانهاي فني حرفه‌اي و کار دانش آموزش و پرورش .
معماری در شهر اصفهان
آینده شغلی و بازار کار:
با توجه به این که در سطح کارشناسی به جنبه‌های فنی معماری توجه بيشتري مي‌شود ، در نتيجه فارغ‌التحصيل اين رشته مي‌تواند به ساختمان سازي (طراحي فني ساختمانهاي مختلف) بپردازد اما فارغ‌التحصيل کارشناسي ارشد چون جنبه‌هاي هنري معماري را آموزش ديده است، بيشتر به هنر معماري مي‌پردازد. در يک مثال مي‌توان گفت که نوع كار ليسانس و فوق ليسانس معماري مثل نوع كار پزشك عمومي و پزشك متخصص است. يعني ليسانس معماري به كليات معماري مي‌پردازد و فوق ليسانس معماري به صورت تخصصي در اين رشته فعاليت مي‌كند.
اگر یک مهندس معماری بخواهد فقط در تهران یا در شهرهای بزرگ کار کند فرصتهای شغلي فراواني برايش وجود ندارد. اما در شهرهاي کوچک كمبود مهندس معماري كاملا احساس مي‌شود تا جايي كه در بعضي از شهرها كار يك مهندس معماري را تكنسين عمران انجام مي‌دهد.
در حال حاضر دانشجو می‌تواند پس از پایان دوره لیسانس در صورت علاقه‌مندی در یکي از گرايشهاي شهرسازي ، مرمت و احياء بناها، معماري منظر و يا معماري تخصصي ادامه تحصيل دهد و يا اين که زودتر وارد بازار کار شده و به عنوان معمار فني به طراحي تک بناها يا مجموعه‌هاي زيستي کوچك پرداخته و يا ناظر اجراي طرح و سرپرست دفاتر مشاوره باشد.
مهندس معمار علاوه بر طراحی بناها می‌تواند به طراحی و ساخت ماکت و طراحی معماری داخلي بپردازد و يا به عنوان ناظر ساخت فعاليت کند. در ضمن فارغ‌التحصيل معماري آمادگي کار در رشته‌هاي مرتبط با معماري مثل طراحي صحنه و يا طراحي صنعتي را نيز دارد.
خیلی عالی